۲۱ آبان ۱۳۹۹
حالا پس از انتخابات ۲۰۲۰ امریکا و احتمال تغییر رویکردها، اکنون برخی از تحلیلگران از مراحل سه‌گانه برنامه احتمالی بایدن برای ایران پس از پیروزی در انتخابات خبرمیدهند..permission-alert {font-size 15px;}.permission-alert-buttons {margin 20px -15px -15px;background #e0caca;padding 10px;text-align center;}.permission-alert-buttons a {background #424242;color white;}مراحل سه‌گانه برنامه احتمالی بایدن برای ایران پس از پیروزی در انتخاباتبرنامه مدون همکاری دوباره با ایران/مرکز امنیت آمریکا نوینترجمه | هادی خسروشاهینمرحله اول کاهش تنش‌ها و توافق محدود اولیه، شامل کاهش تحریم‌های بشردوستانه و پایان ممنوعیت سفر مقامات ایران، از جمله محمدجواد ظریف، به آمریکا، توافق منطقه‌ای بر پایه اصل «آرامش در برابر آرامش» و بازگشت دوجانبه به برجام طی یک فرآیند ۳۰ تا ۶۰ روزه یا ترتیبات هسته‌ای جایگزین آن.مرحله دوم رایزنی با کنگره، ۱+۵، اسرائیل و دولت‌های خلیج فارس ، که همزمان با مرحله‌ی اول آغاز می‌شود و در حالت ایده‌آل تا تابستان سال ۲۰۲۱ به نتیجه خواهد رسید.مرحله سوم طراحی دو مسیر موازی برای مذاکرات جامع بلندمدت، که از پاییز سال ۲۰۲۱ آغاز خواهد شد. منظور از دو مسیر موازی آن است که از یک طرف، توافق جدید هسته‌ای با تمدید زمان بندهای «غروب آفتاب»، و بازرسی‌ها و دسترسی‌های شدیدتر مدنظر قرار خواهد گرفت، و از طرف دیگر، مذاکرات در مورد تحولات منطقه‌ای و برنامه موشکی آغاز می‌شود.به منظور ترغیب ایران، تلاش می‌شود این مذاکرات همزمان با این کشور، در سطح منطقه نیز پیگیری شود. در مسیرِ غیرهسته‌ای، تمام بازیگران کلیدی منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای، نظیر روسیه، چین، و اروپا، مشارکت خواهند کرد؛ در مسیر هسته‌ای نیز بر مشارکت گروه ۱+۵ و ایران تأکید خواهد شد.ترامپ رفتنی شد | آینده ترامپیسمدنیای‌اقتصاد هم در گزارشی نوشت شاید این روزها نام «دیوار آبی» را زیاد شنیده باشید. همان نام‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی با آنها جوک می‌سازند «ویسکانسین»، «میشیگان» و «پنسیلوانیا». اگر این اسامی را ایرانی‌ها اخیرا در مطلب طنزشان به کار می‌برند اما این سه ایالت دست دموکرات‌ها را گرفته است و با زحمت زیاد به سمت کاخ سفید هل می‌دهد.در حالی که از میان این سه ایالت، بایدن در ویسکانسین و میشیگان پیروز قطعی شده است، نتیجه پنسیلوانیا می‌تواند تعیین‌کننده باشد. در ایالت پنسیلوانیا، در حالی که ترامپ با اختلاف از بایدن جلو بود، نوبت به آرای شهری و پستی رسید، نرم‌نرمک ورق به سود معاون سابق رئیس‌جمهوری یا نامزد دموکرات‌ها برگشت.البته در شرایطی که در این سه ایالت، هیاهوی بسیاری جاری است و نگاه‌ها به دیوار آبی دوخته شده است، یک ایالت بی‌سروصدا در حال آبی شدن است جورجیا. بنا بر نقشه راه ترسیمی نیویورک-تایمز، با شمارش ۹۸ درصد آرا، بایدن ناگهان خود را بالا کشید و با رای ۲ میلیون و ۴۴۹ هزار و ۳۷۱ رای از ترامپ بالاتر ایستاد. در این مقدار شمارش آرا، ترامپ ۲ میلیون و ۴۴۸ هزار و ۴۵۴ رای به‌دست آورد اما هر دو روی عدد ۴/ ۴۹ درصد ایستادند.در این ایالت، روند شمارش آرا به سود بایدن بوده و اگر اتفاق خاصی نیفتد، این ایالت نیز به دست دموکرات‌ها خواهد افتاد و اصلا دیگر نیازی به رای پنسیلوانیا نخواهد بود. هر چند پنسیلوانیا ۲۰ رای الکترال دارد و جورجیا ۱۶ رای، اما با احتساب آرای الکترال نوادا و آریزونا، بایدن از رای الکترال ۲۷۰ عبور خواهد کرد. پنج‌شنبه‌شب درصد آرای جو بایدن در دو ایالت سرنوشت‌ساز جورجیا و پنسیلوانیا با افزایش‌هایی در حد یک‌دهم درصد رفته‌رفته به درصد آرای دونالد ترامپ نزدیک شد.حال این احتمال هست که اعلام پیشی گرفتن بایدن باعث واکنش شدیدتر از طرف رئیس‌جمهور آمریکا بشود، آن هم تنها ساعاتی پس از آنکه ترامپ در برابر خبرنگاران ادعاهایی «بی‌سابقه و اثبات‌نشده» را علیه دموکرات‌ها و همین‌طور روند انتخاباتی آمریکا مطرح کرد. اگر جو بایدن ایالت کلیدی جورجیا را از آن خود کند، از سال ۱۹۹۲ که بیل کلینتون به پیروزی رسید، نخستین نامزد دموکرات خواهد بود که رای الکترال این ایالت را کسب کرده است.در آریزونا نیز هر چند روز چهارشنبه اعلام شد که آبی شده است اما این تیک آبی خوردن به سود بایدن با عجله بوده و به همین دلیل برخی از شبکه‌های خبری مانند سی‌ان‌ان از اعطای امتیاز آرای الکترال به بایدن خودداری کردند. در مقابل شبکه فاکس‌نیوز به تبعیت از آسوشیتدپرس تیک آبی این ایالت را به سود بایدن زد و به همراه نوادا که آن نیز هنوز رایش کامل اعلام نشده است، آرای الکترال این دو ایالت را به نام دموکرات‌ها زد.البته اوضاع بایدن با ۹۰ درصد آرای شمارش شده در ایالت آریزونا مناسب بوده و با ۱/ ۵۰ درصد از ترامپ که ۵/ ۴۸ درصد آرا را به دست آورده پیش است. این ایالت ۱۱ آرای الکترال دارد. در نوادا نیز با شمارش ۸۹ درصد آرا، ۴/ ۴۹ درصد آرا به بایدن رسیده و ۵/ ۴۸ درصد نیز به سود ترامپ آرا واریز شده است. این شرایط که برخی خبرگزاری‌ها تیک آبی ایالت آریزونا را به سود بایدن زده‌اند موجب اختلاف در مقدار آرای الکترال نامزد دموکرات‌ها شده است.در حالی که نیویورک‌تایمز و سی‌ان‌ان ۲۵۳ رای الکترال را به بایدن اختصاص داده‌اند اما فاکس نیوز و آسوشیتدپرس آرای الکترال بایدن را ۲۶۴ اعلام کرده‌اند. در سناریوی دوم چنانچه تیک نوادا آبی شود، دیگر کار ترامپ تمام است و بایدن به ۲۷۰ رای الکترال رسیده است. در این شرایط هر رای دیگری که به سود بایدن واریز شود، تنها موجب فاصله بیشتر بایدن و یک پیروزی قاطع‌تر می‌شود. ایالت پنسیلوانیا می‌تواند با ۲۰ رای الکترال پیروزی بایدن را شیرین‌تر کند.فیلادلفیا در این ایالت که بیشتری رای پستی نیز از آن این شهر است، می‌تواند پیروزی را برای بایدن رقم بزند. در این ایالت در روز جمعه با شمارش بیشتر آرا که به ۹۵ درصد کل آرای این ایالت رسید، فاصله بایدن و ترامپ در میانه‌های این روز به ۳ دهم درصد رسید و و ترامپ با ۵/ ۴۹ درصد بالاتر از بایدن ۲/ ۴۹ درصدی ایستاد اما بنابه گفته ناظران روند شمارش آرا به سود بایدن بوده و احتمالا وی این ایالت را نیز فتح کند.روز پنج‌شنبه اما دو ایالت دیگر دیوار آبی، یعنی میشیگان و ویسکانسین معجزه‌ای برای دموکرات‌ها خلق کردند تا خاطره بد سال ۲۰۱۶ از ذهن آبی‌ها زدوده شود. این دو ایالت در سال جاری برای بایدن سنگ تمام گذاشتند و در ویسکانسین بایدن با ۴/ ۴۹ درصد، ترامپ ۸/ ۴۸ درصدی را شکست داد. در میشیگان اما اوضاع بایدن با اختلاف مناسب بود. او در این ایالت ۵/ ۵۰ درصد رای به دست آورد و سهم دونالد ترامپ، ۹/ ۴۷ درصد بود.اوضاع آرا در پنسیلوانیا به تفکیکجنجالی‌ترین ایالت در میان ایالت‌های انتخاباتی، ایالت پنسیلوانیا بوده است؛ چراکه سرنوشت انتخاباتی در این ایالت به دست آرای پستی افتاده است. ترامپ از اول نیز مخالف این آرا بود، چراکه می‌دانست دموکرات‌ها مشارکت بیشتری در این نوع رای‌گیری خواهند داشت. به همین دلیل با شمارش بیشتر آرا، اختلاف ۱۳ درصدی ترامپ در روز چهارشنبه به اختلاف ۳ دهم درصدی در روز جمعه رسید.حالا با شمارش آرا، این احتمال مطرح شده است که بایدن بتواند این ایالت را با اختلاف ۲ تا ۳ درصد پیروز شود. بنابر نقشه راهی که آسوشیتدپرس روز جمعه منتشر کرد، این ایالت دارای ۱۰ کانتی یا منطقه انتخاباتی است. در فیلادلفیا، با ۸۲ درصد شمارش آرا، بایدن به رای ۲/ ۸۰ درصدی رسیده و ۱/ ۱۹ درصد از آن ترامپ شده است. در آلی‌گینی کانتی، با همین مقدار شمارش آرا، بایدن ۵۹ درصد آرا را کسب کرده و به ترامپ نیز سهم ۹/ ۳۹ درصدی رسیده است.در مونتگومری کانتی با ۹۴ درصد شمارش آرا، سهم بایدن ۵/ ۶۲ درصد بوده و ترامپ رای ۵/ ۳۶ درصدی داشته است. در باکزکانتی نیز سهم بایدن ۴/ ۵۰ درصد آرا بوده و به ترامپ نیز سهم ۶/ ۴۸ درصدی رسیده است. در دله‌ور کانتی نیز پیروزی قاطع از آن بایدن بوده و با شمارش ۹۳ درصد آرا، ۵/ ۶۱ درصد سهم بایدن بوده و سهم ترامپ نیز ۶/ ۳۷ درصد بوده است.در چستر کانتی نیز با همین مقدار شمارش آرا، بایدن ۷/ ۵۷ درصد آرا را کسب کرده و ترامپ به رای ۱/ ۴۱ درصدی رسیده است. باقی کانتی‌ها مانند لنکستر، یورک و برکز و لی‌های آرای خود را به سود ترامپ ریخته‌اند. اما در برخی از این کانتی‌ها مقدار شمارش آرا بالا نبوده است. مثلا در لی‌های با ۷۷ درصد آرا ترامپ با برتری اندکی از بایدن پیش است. او در این کانتی با همین مقدار شمارش آرا، ۶/ ۴۹ درصد آرا را به‌دست آورده و سهم بایدن نیز ۲/ ۴۹ درصد بوده است.دعوای حقوقی پیش خواهد آمد؟ترامپ فردی نیست که باخت را به راحتی بپذیرد. او حتما به هر چه دم دستش باشد، متوسل خواهد شد. راهکار حقوقی چالشی است که خود وعده آن را داده است. او از روز جمعه به همراه لشکرش در توییتر رجزخوانی کرده و نتیجه انتخابات را زیر سوال برده‌اند. او در توییتر نوشت تقلب بزرگ، بعد در توییتی دیگر خواست که شمارش آرا متوقف شود.طرفداران او نیز در خیابان‌ها تجمع کردند و خواستار توقف شمارش آرا شدند. این در حالی است که در آریزونا، ادامه شمارش آرا به سود ترامپ رقم خورده و فاصله وی را با بایدن بسیار کم کرده است. به همین منظور اگر در ایالت‌های دیگر، طرفداران نامزد جمهوری‌خواهان خواستار توقف شمارش آرا شده‌اند اما در این ایالت طرفداران وی خواسته‌اند شمارش آرا ادامه داشته باشد.با ادامه شمارش آرا، بایدن پیروزی را از آن خود خواهد کرد، مگر اینکه چیزی شبیه معجزه برای نامزد جمهوری‌خواهان اتفاق بیفتد. احتمالا زمانی که شما این گزارش را می‌خوانید، بایدن پیروز انتخابات شده باشد. این حزب به‌قدری از پیروزی خود مطمئن است که سایت انتقال قدرت خود را نیز به راه انداخته است اما ترامپ قصد دارد تا
شرکت‌ها است که از نظر ریاض به معنی باز‌شدن قفل و زنجیرها از دست و پای تهران و مجددا آزادی عمل در منطقه و کمک به گروهای شبه نظامی در پایتخت‌های عربی است.
فارغ از اینکه واقعا بایدن چنین قصدی داشته باشد که بخواهد برای جلب نظر تهران و مذاکره در چارچوب برجام این مقدار امتیاز به ایران بدهد که در جای خود بسیار دور از ذهن است، اما نگاه و ادراک تصمیم‌گیرندگان عربستان معطوف به چنین وضعیتی است.
به‌خصوص که کارشکنی ریاض در جریان مذاکرات هسته‌ای وین در سال ۹۴ و پول‌پاشی‌های ضدبرجامی پس از آن نشان داد که عربستان در دوره جو بایدن نیز سطح نارضایتی خود را به حوزه‌های مختلفی تعمیم خواهد داد که می‌تواند بر ملاحظات دولت جدید آمریکا تاثیرگذار باشد.
پیش‌تر سایت العرب که به عربستان نزدیک است، در گزارشی هشدار داده بود که در صورتی که بایدن قصد رنجاندن ریاض را داشته باشد یکی از ابزارهای عربستان خارج کردن پول‌های خود از آمریکاست.
توافق بدون پیوست موشکی و منطقه‌ای
اما نگرانی مهم‌تر و اصلی‌تر عربستان نسبت به پیروزی بایدن و بازگشت به برجام معطوف به فرآیندهای موشکی و منطقه‌ای است که به زعم ریاض ضعف گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و ۱+۵تلقی می‌شود و صرفا موضوع هسته‌ای را بدون توجه به مولفه‌ها و فاکتورهای قدرت و بازدارندگی راهبردی و منطقه‌ای، موضوع مذاکره قرار داده بود. نتیجه چنین وضعیتی افزایش نفوذ ایران در منطقه، افزایش برد موشک‌ها و دستیابی به منابع مالی برای تقویت این دو زمینه بود. از این‌رو نگرانی ترکی الفیصل ناشی از این الگو است که مبادا بایدن نیز مرتکب همان اشتباه سلف او یعنی باراک اوباما شود.
انتظار ریاض این است که توافق جدید پیوست موشکی و منطقه‌ای را به‌صورت سفت و سخت و تمام و کمال اجرایی کند و به آنچه دست‌اندازی ایران در منطقه خوانده می‌شود، پایان دهد. راهبرد اصلی عربستان این است که دولت‌های عربی خلیج‌فارس به‌عنوان همسایگان ایران که در حلقه اول پیرامونی آن و در تیررس توان نظامی و حضور منطقه‌ای تهران قرار دارند در مذاکرات جدید حضور داشته باشند یا حداقل ملاحظات و اولویت‌های آنها در مذاکره دیده و لحاظ شود.
هر چند که این دیدگاه بیشتر از سوی امارات و بحرین به عنوان متحدان ریاض مورد توجه است و در خصوص سایر بازیگران از جمله قطر، عمان و کویت چندان مورد نظر نیست، چراکه اختلافات ریاض و دوحه به سادگی قابل حل نیست و انتظار این است که قطر در دوره بایدن نقش مهم‌تری در سیاست خاورمیانه آمریکا پیدا کند.
چشم‌انداز
اظهارات بن فیصل در شرایطی است که جو بایدن و تیم سیاست خارجی او بارها اعلام کرده‌اند که به‌دنبال توافقی بهتر و جامع‌تر با ایران هستند که دارای پیوست‌های مختلفی باشد. اگرچه ترامپ نیز مدعی توافق بهتر با تهران بود، منتهی تفاوت رویکرد احتمالی بایدن با ترامپ در این است که او با بازگشت مشروط به برجام، بنا دارد تا زمینه را برای اصلاح برجام به‌خصوص بند مربوط به غروب آفتاب و سپس تعمیم دادن توافق به زمینه‌های موشکی و منطقه‌ای فراهم کند.
این رویکرد که می‌توان آن را فشار هوشمند نام گذاشت، دارای قابلیت اجماع‌سازی است، چراکه ملاحظات تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) نیز منطبق بر همین ضعف‌های برجام و لزوم اصلاح آن در یک چارچوب فراگیرتر است.
در سطح منطقه‌ای و از سوی بازیگرانی چون عربستان و امارات این فشار بر دولت بایدن و اروپا نیز وجود دارد که بتوان ضمن اصلاح برجام، زمینه را برای شکل‌دهی به یک توافق جامع‌تر مهیا کرد.
هر چند از یک منظر اظهارات ترکی‌الفیصل درخصوص مبهم بودن شروط بایدن صحیح به‌نظر می‌رسد، چراکه مشخص نیست، چگونه ایران حاضر خواهد شد بدون دریافت امتیازهای قابل توجه، توان بازدارندگی و منطقه‌ای خود را موضوع مذاکره قرار دهد و از آن مهم‌تر اگر بناست قدرت موشکی و حضور ایران در خاورمیانه به‌عنوان پیوست‌های برجام جدید، موضوع گفت‌وگوهای طبیعتا فشرده و طولانی قرار بگیرد، تکلیف خریدهای انبوه تسلیحاتی عربستان و امارات و بحرین چه خواهد شد؟
طبیعی است که بدون یک گفت‌وگوی منطقه‌ای میان ایران و عربستان به‌عنوان ضمیمه این توافق فراگیر، ساده‌لوحانه خواهد بود که بتوانیم نسبت به موفقیت رویکرد جو بایدن و تیم سیاست و امنیتی او خوشبین باشیم.
مساله زمانی پیچیده‌تر خواهد شد که بایدن بخواهد رویکرد تقابلی با سوریه را کلید زده و از این زاویه به پیچیده‌تر کردن معادلات منطقه دامن زند. در عراق هم این نوع رویکرد بایدن در دوگانه تداوم یا تغییر وضعیت، نقش مهمی در موفقیت یا شکست موضوع گنجاندن پیوست منطقه‌ای خواهد داشت.
نکته مهم دیگر ترکیب آرایش سنا و مجلس نمایندگان آمریکا است که جمهوری‌خواهان توانسته‌اند اکثریت را در سنا به خود اختصاص دهند و در مجلس نمایندگان نیز برتری دموکرات‌ها تقریبا شکننده است. بنابراین شکاف دو طرفه در چنین کنگره‌ای کارشکنی‌ها با رویکرد بایدن و دادن امتیاز به ایران با این مفروض که تهران حاضر به پیوستن به چنین مذاکرات فراگیری باشد، باز سخت و پیچیده است. پیش‌تر نیز ترامپ وعده داده بود که دامنه تحریم‌های ایران را چنان فراگیر و قانونی خواهد کرد که دولت بعدی به سادگی نتواند همه تحریم‌ها را لغو کند.
در چنین فضایی طبیعی است که اگر ایران نخواهد به فرآیند مذاکرات جامع بپیوندد، با اجماع گسترده‌تری که ترامپ عملا به دلیل رویکردهای یک‌جانبه نتوانست اروپا را با خود همراه کند، روبه‌رو خواهد شد و از سوی دیگر اگر به این مسیر بپیوندد، طبیعی است که مستثنی کردن توافق هسته‌ای از موشکی و منطقه‌ای که در دوره اوباما موفق به انجام آن شد، در این دوره بسیار سخت‌تر و ضریب موفقیت آن نیز بسیار کمتر است.
